7 x Alles over Port Wijn
Een bijzondere wijn uit het zonnige Portugal. Port heeft een warme, zoete smaak en past perfect bij desserts (of bij kaas!).
Wist je dat er verschillende soorten zijn? Sommigen zijn zo geliefd dat mensen er graag honderden tot duizenden euro’s voor betalen.
In deze Port Wijn Gids alles over Port: wat het is, de verschillende soorten en smaken en wijn spijs tips!
Sinds 2021 ook een nieuwe Port soort: de 50 jaar oude Port - oa Kopke en Taylors bieden deze nu aan.
--- Dit is een advertentie, lees verder onder dit blok ---
Wat is Port?
Port is een versterkte, zoete wijn uit Portugal, vernoemd naar Porto of Oporto. Een grote havenstad aan zee, aan de monding van de rivier de Douro. De druiven worden zo’n 70 km landinwaarts verbouwd.
Port soorten heb je in verschillende stijlen. Het verschil zit hem in de rijping en druiven. Wit, rosé, Ruby en een gerijpte stijl, Tawny. Hieronder vallen verschillende soorten, zoals Vintage, Colheita en Reserva. Die soorten (s)maken een wereld van verschil!
Deze versterkte wijn mag alleen Port heten als het uit de Douro regio komt. Het moet op de Port manier gemaakt zijn en van minimaal 60% ‘edele druiven’:
- Touriga Franca
- Touriga Nacional
- Tinta Barroca
- Tinta Roriz (in Spanje bekend als Tempranillo)
- Malvasia Fina (wit)
Touriga Franca en Touriga Nacional lijken wel een beetje op Cabernet Franc en Cabernet Sauvignon. De 1 is lichter, meer geparfumeerd en geeft finesse. De ander is sterker en geeft kracht en houdbaarheid.
Port moet voor tenminste 60% gemaakt zijn van een van de edele druiven: Touriga Franca, Touriga Nacional, Tinta Barroca, Tinta Roriz en Malvasia Fina (wit).
Hoe Port de oorlog won
Port is eigenlijk bij toeval ontstaan, als gevolg van 2 oorlogen. Dit is hoe Port won, en Frankrijk zijn bondgenoot, de oorlog en (een deel) van zijn afzetmarkt verloor.
De Portugezen hadden het zwaar in de 18e eeuw, de tijd van de Spaanse Successieoorlogen. Spanje bleef Portugal maar binnenvallen. Om zich te beschermen had Portugal een bondje met Frankrijk, die ze zee bescherming bood.
De Fransen vochten tegelijkertijd ook tegen de Grote Alliantie in de 9-jarige oorlog. Frankrijk wilde namelijk zo’n beetje half Europa hebben. Op zee waren ze alleen niet opgewassen tegen Engeland. En de Britten waren nog op zoek naar een nieuwe wijnbondgenoot... Portugal wisselde van partij en startte een bondje met Engeland.
Dat bondje resulteerde op 27 december 1703 in het Methuen, ofwel het Portwijn verdrag. De Engelsen verkochten belastingvrij hun wol in Portugal, en Portugal kreeg bescherming en verkocht wijn aan Engeland. Tegen 1/3 minder belasting dan de Fransen. Een goede deal voor de Britten! Zij konden namelijk geen Franse wijn meer kopen, omdat ze nog steeds in oorlog lagen.
De Portugese wijn kon alleen slecht tegen de lange bootreis. De afstand Portugal-Engeland was groter en vroeger had wijn minder alcohol. Veel wijn ging verloren.
De oplossing? Extra alcohol! De Engelsen voegden eerst brandy, en later neutrale wijnalcohol toe aan de vaten. Het gistingsproces stopte voordat alle suiker was omgezet in alcohol. Zo ontstond bij toeval de versterkte wijn, die we nu kennen als Port.
De Portwijnen werden zo populair in Engeland, dat veel Engelse vaarders zich vestigden in Porto en daar wijnhuizen startten. Daarom hebben de meeste porthuizen, of quinta’s, Engelse namen, zoals Cockburn’s, Graham’s, Dow, Sandeman en Taylor’s.
Hoe smaakt Port?
Port is een zoete wijn met sterke smaken van frambozen, bramen, karamel, kaneel en chocolade. Klinkt goed? Dat is het ook!
Er zijn verschillende portsoorten. De 2 bekendste zijn:
- Ruby: robijnrood van kleur met meer bessen- en chocoladesmaken (en iets minder zoetheid)
- Tawny: taan (bruinig) gekleurd met meer karamel- en nootaroma's (en meer zoetheid).
Tawny's rijpen tot wel 40 jaar op eikenhouten vaten. Deze oudere, fijne wijnen hebben een nog breder scala aan subtiele smaken, zoals hazelnoot, vanille, amandel en kaneelsuiker.
--- Dit is een advertentie, lees verder onder dit blok ---
Hoe wordt Port gemaakt?
De Dourovallei
Het begint op de steile hellingen langs de Douro, 70 km landinwaarts van Porto. Zeggen dat het uitzicht hier fantastisch is, dekt de lading niet helemaal.
Een ruig landschap, vol terrasvormige wijngaarden. Elke cm2 is bewerkt door wijnboeren die hier al meer dan 2000 jaar druiven telen. Het gebied is niet voor niets uitgeroepen tot UNESCO Werelderfgoed.
Prima te bezoeken met een schattig treintje vanaf Porto. Lees in een later blog meer over een bezoek aan Porto en de Douro regio!
Hoe komt Port aan zijn rijke kleur en smaak? Het begint met het krachtig kneuzen van de druiven. Dan komen de smaak en kleurstoffen beter vrij.
Hoe wordt Port gemaakt?
In de zomer is het hier bloedheet, in de winter ijskoud. Gelukkig bestaat de bodem uit schist, een soort leisteen. Dit houdt regenwater vast en zorgt het jaar rond voor een stabiele temperatuur.
Zo rijpen de druiven heel geleidelijk. Dit zorgt voor een goede kwaliteit druiven en dat proef je terug!
De steile hellingen zijn niet te bewerken met machines, alle druiven worden met de hand geplukt. Plukkers lopen met druivenmanden op hun rug, waar tot zo’n 60 kilo aan trossen in passen. Over smalle bergpaden worden de druiven naar de weg gebracht, waar ze met vrachtwagens naar een gisthuis, of Adega, worden gebracht.
Dansende mannen maken betere Port
De druiven worden gekneusd, zodat ze hun smaak en geurstoffen vrijgeven. Nu gaat bijna alles machinaal, maar er zijn nog porthuizen, zoals Taylor’s en Van Zeller, die geloven dat dansende mannen betere Port maken en het kneuzen - stampen - nog traditioneel doen.
Arm in arm zingen de stampers Portugese liederen. Al stampend en dansend in de 'Lagares' werden zo de druiven gekneusd.
Het proces: Gisting en Rijping
Daarna worden de druiven in een groot vergistingsvat gepompt. Hierin ontstaat koolzuur, waardoor het sap gaat circuleren. Om een steeds sterkere smaak, kleur en geur te krijgen, wordt het koolzuur en sap via een buis steeds opnieuw langs de schillen, pitten en stelen geleid.
Na 2 tot 3 dagen wordt er 77% alcohol toegevoegd, waardoor het vergistingsproces stopt. Daarna komt het belangrijkste moment.
De keldermeester proeft de jonge wijnen en bepaalt welke Port op welk vat gaat, en voor hoe lang. Hoe lang en op welk vat de wijn rijpt bepaalt de smaak.
Wijnweetje: Vroeger moest alle Port in Vila Nova da Gaia rijpen. Jonge portwijnen werden met portboten, barco rabelos, naar de grote Portproducenten gebracht. Sinds 1986 mogen wijnboeren ook op hun eigen Quinta rijpen.
Port Soorten
Witte Port - Branco
Gemaakt met lokale witte druiven, waaronder Rabigato, Viosinho, Gouveio en Malvasia.
Je drinkt 'm jong: Branco rijpt max 3 jaar en is niet gemaakt om lang te bewaren.
Branco heeft aroma’s zoals zoete gebakken appel, citrus en abrikoos. Heerlijk bij desserts met vanille of citroen ijs.
Er is ook een Reserva variant, deze rijpt minimaal 7 jaar en is iets zoeter.
In de warme Portugese zomermaanden is Branco populair als ijskoude longdrink met tonic, citroen en een takje munt. Of on the rocks met een schijfje citroen. Dit noem je een Chip Dry.
Rose Port
Fris, fruitig, met aroma’s van aardbei, framboos, cranberry saus en karamel.
Gemaakt zoals roséwijn van dezelfde druiven als rode port, maar gist minder lang. De kleur blijft dan lichtroze.
Borreltip: de Pink Dry.
Een populair en verfrissend zomerdrankje in Portugal.
Mix ‘m met ijs, spa rood, zwart rood fruit en een takje munt.
Enjoy!
Ruby
De Ruby is vernoemd naar z’n prachtige diepe robijnrode kleur. Deze versterkte wijn uit Portugal is het bekendst en zie je het meest terug in de winkel. Naast de standaard heb je Vintage, Late-bottled Vintage (LBV) en Crusted.
De standaard Ruby rijpt niet langer dan 3 jaar op grote houten vaten, heeft aroma’s van bramen en framboos en is niet bedoeld om te bewaren. Omdat de Ruby op grote houten vaten rijpt, heeft deze minder oxidatie en houttonen, en blijft de smaak fruitig.
Ruby Vintage
Wel bedoeld om te bewaren is Vintage Port. Deze wordt gemaakt van druiven uit 1 oogstjaar, én dat jaar moet uitgeroepen zijn tot beste oogstjaar.
Het Instituto do Vinhos do Porto e Douro, of IDVP bewaakt de kwaliteit en roept de vintage jaren uit. Het lijkt er op dat ze vroeger strenger waren, of dat de wijnmakers beter worden. Zo kwam er eerst zo eens in de 3 jaar een Vintage uit, nu elk jaar.
Na een rijping van 2-3 jaar in houten vat wordt een vintage gebotteld. Zo blijft het karakter van dat oogstjaar te proeven. Pluspunt: hij wordt steeds lekkerder, want hij rijpt verder in de fles.
Ruby LBV, Late Bottled Vintage
Late Bottled Vintage Ports rijpen tot 6 jaar en worden gemaakt van druiven uit 1 oogstjaar. Dit jaar hoeft niet uitgeroepen te zijn tot goed oogstjaar! Een LBV is wat zachter dan een normale Ruby door de langere houtrijping. LBV is bedoeld om jong te drinken.
Hét verschil tussen Ruby en Tawny Port? De rijping!
Tawny Port
Zoet, houtgerijpt, met noten en karamelaroma's. Tawny is vernoemd naar z’n kleur: taankleur, een lichtbruine tot bruin-oranje kleur.
Deze wijnen rijpen wel tot 40 jaar. Hoe ouder, hoe minder framboos, en hoe meer complexe aroma’s zoals vijgen, vanille, chocolade en kaneel.
Een Tawny van 40 jaar bestaat voor minimaal de helft uit 40 jaar gerijpte Port. De keldermeester mag de rest blenden, om toch iets van fruitigheid te krijgen.
Een Colheita is een Tawny van druiven van 1 oogstjaar. Deze kan dus niet geblend worden en komt meestal op de markt na 10 jaar rijping.
Hoe lang kun je Port bewaren?
Vintage en Tawny Port is gemaakt om heel, heel oud te worden!
Zo zijn er gewilde flesjes van meer dan 100 jaar oud.
- Een Ruby kan je zo tientallen jaren bewaren.
- Een Vintage kun je prima zo'n 20-40 jaar bewaren.
- Tawny tot wel 150+ jaar.
Bewaar deze wel goed: licht gekoeld en liggend. Als je de kurk vochtig houdt komt er geen zuurstof bij de wijn.
PS. Supermarktexemplaren zijn bedoeld om binnen een paar jaar na aankoop te drinken. Je kunt aan de kurk zien wat voor Port je in handen hebt. Plastic dop? Doordrinken!
Hoe lang kun je Port bewaren na openen?
Lang! Bewaar hem wel het liefst afgesloten en gekoeld, bijvoorbeeld in de koelkast. Opmerkelijk genoeg blijft alleen Vintage Port na opening niet heel lang goed.
- Ruby 1 maand
- Tawny 2 maanden
- Vintage 2 dagen
Oud = Kostbaar
Een 40-jaar oude Tawny kost zo tussen de €100 en €200 de fles. De oudste en zeldzamere kosten een fortuin.
Graham's Ne Oublie is op inschrijving verkrijgbaar met een prijskaartje vanaf €5500. Deze unieke Port uit 1882 is een eerbetoon aan opa Andrew James Symington. Tussen de duizenden vaten in Graham's Lodge lagen al die tijd 3 vaten uit hun vestigingsjaar.
Uit 1 van die vaten zijn nu 656 individueel genummerde flessen gebotteld met de passende titel 'Ne oblie', 'opdat wij niet vergeten'. Nu 140 jaar oud en nog steeds een genot om te drinken. Zeggen ze, ik heb hem niet geproefd :)
Port serveren
Waarom zit Port in een kleiner glaasje?
Hoeveelheid en temperatuur
Port drink je gekoeld, en schenk je tot nét onder het breedste punt van de bolling in het glas. Dat is zo’n 60 ml.
- Rosé Port 8-10˚C
- Branco 8-10˚C
- Tawny 10-14 ˚C
- Ruby 14-16 ˚C
Port Wijn Spijs & Hapjes met Port
We saved the best for last! Welke hapjes passen nu het best bij Port? Portwijn is een genot om te combineren met desserts, chocolade en.. kaas!
Hieronder een paar van de beste Port spijs combi’s
- Witte Port met citroenijs – geniet van complimenterend zoet en zuur
- Vanille ijs in Ruby Port – volwassen verwenmomentje
- Tawny met chocolade – verleidelijk zoet met een bittertje van cacao
- Ruby met Stilton Kaas - Royal blue huwelijk tussen hartig en zoet
Meer wijnkennis
Ik hoop dat je dit stuk leuk vond om te lezen, en dat je de vraag ‘Wat is Port?’ nu volmondig kan beantwoorden!
PS. En, zin gekregen in een Port proeverij? Bel me! En wil je op de hoogte blijven van de nieuwste wijnkennis, infographics en meer? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief! 2x per maand de lekkerste wijnmail in je inbox :)
Groetjes Kim
Wijn Wine Wein
--- Dit is een advertentie, einde artikel ---
Reactie schrijven
DIRK DELCHAMBRE (dinsdag, 15 november 2022 14:21)
Dag
IK BEN LID VAN EEN KLEINE WIJNCLUB TE LOMMEL/BELGIË. WE VERGADEREN TWEEMAANDELIJKS EN DIT AL RUIM 20 JAAR. ER KWAM EEN VOORSTEL OM EENS PORTO'S ( en eventueel cherry's ) TE DEGUSTEREN.
HOEVEEL VERSCHILLENDE PORTO'S HEB JE IN VOORRAAD? EVENTUEEL OOK CHERY'S?
KAN MEN EEN PAKKET MET INFO BIJ JOU BESTELLEN? OF KOM JE OOK OP VERPLAATSING DEZE ITEMS VOORSTELLEN IN EEN WIJNCLUB.
JE MAG ME GERUST CONTACTEREN....LIEFST PAS EINDE VAN DE WEEK.
VRIENDELIJKE GROET
DIRK DELCHAMBRE
0032 479799641
gazenbeek (donderdag, 08 februari 2024 21:32)
vraag
Ik heb uit een erfenis diverse portwijnen gekregen
tawny en ruby
ik wou weten wat de productie datum is hoe je dat kan zien
ze zijn vrij oud
droesem op de bodem
ze zijn helder en de verdamping is hals gored weggelegdIN TOTAAL WAREN HET ONGEVEER 50 FLESSEN
IK HEB ER TWEE GENUTTIGD
smaakte goed
maar ik ben geen liefhebber van port
mvg
Tony
wacht op uw andwoord
Betsie Tieman (zaterdag, 22 juni 2024 09:24)
Hallo
Voor een jaar of 8 terug hebben wij een portfles met nog de volledige inhoud gevonden na een N.W. storm op Terschelling.
Na onderzoek bleek deze uit rond 1750- 1770 te komen.
De fles willen wij niet missen want daar zit uiteindelijk een prachtig avontuurlijk verhaal omheen. Maar mocht u belang hebben bij de inhoud dan horen wij graag van u.
Met vriendelijke groet Betsie Tieman.
Kim - Wijn Wine Wein (zaterdag, 29 juni 2024 13:38)
Hoi Betsie!
Ik zou het wel interessant vinden om te proeven, al ben ik bang dat de inhoud vergaan is. Helemaal omdat de fles zo'n avontuurlijke reis heeft gehad. Al weet je het natuurlijk nooit... ;)
En hoe zie je het delen van de inhoud voor je?
Groetjes Kim